توضیحات
چکیده
حضور ماهیت در فلسفه ملاصدرا ولو به تبع وجود، موجب گشته تا علی رغم پذیرش مساوقتِ میان علم و وجود، بر شرط تجرد نفس، و عدم مغایرت میان عالم و معلوم، در تحقق تمام مراتب ادراک تأکید شود. لذا ایشان برای رفع مسئله مطابقت میان ذهن و عین به شرط مذکور تمسک جسته، و براساس اصل اتحاد عاقل و معقول، به تناسب سعه ی وجودی نفس، مراتب مختلفی از ادراک و تعقل را مطرح؛ و حقیقت تعقل را منحصر به مرحله ی ایصال نفس به عالم تجرد تام و اتحاد با عالم عقول دانسته اند.
علامه طباطبایی برخلاف ملاصدرا ماهیت را مفهومی فلسفی دانسته و با تبیین آن در موطن ذهن و سعی در ردﱢ نگاه استقلالی وجودات رابط، صرفاً نگاه وجودی ما به ینظر به عالم واقع داشته، و معتقدند تنها حقیقتی که متن واقع را دربر گرفته وجود است. بر همین اساس ایشان به خاطر عدم دغدغه ی حضور ماهیت در فلسفه ی خود، هرگز در پاسخ به مسئله چگونگی مطابقت میان ذهن و عین ملتزم به شرط تجرد نفس و عدم مغایرت میان عالم و معلوم نگشته؛ زیرا ایشان حقیقت علم را حضور دانسته و در کنار شهود باطنی شهود لایه های وجودی را ملاک معرفت قرار می دهند، به این معنا که با تعریف سه لایه ی وجودی برای انسان و منطبق کردن آن بر سه لایه ی عالم واقع، و همینطور در نظر گرفتن احاطه ی این عوالم بر یکدیگر، اساس شناخت را حضور و ارتباط این لایه ها نزد هم معرفی می کنند.
علامه طباطبایی با لحاظ مغایرت مذکور، نه تنها وحدت وجودی و رتبی عالم و معلوم را نمی-پذیرند، بلکه براساس تفسیری متفاوت از نسبت میان وجود و ماهیت، شق دیگری از اتحاد عالم و معلوم را مطرح می کنند.
کلیدواژه: تعقل، معقولات، عقل فعال، اتحاد عاقل و معقول، مفاهیم حقیقی، مشاهده، ملاصدرا، علامه طباطبایی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
۱- مقدمه 2
2- طرح مسأله 5
3- پیشینه 8
4- فرضیه ها و پیش فرض ها 11
5- مواد و روش تحقیق 13
فصل دوم: کیفیت پیدایش معقولات از منظر ملاصدرا
مقدمه 15
1- مبانی ضروری اصل اتحاد عاقل و معقول 17
1-1- اصالت وجود 17
1-2- تشکیک وجود و وحدت شخصی آن 19
1-3- حرکت جوهری 20
1-4- مساوقت علم و وجود 21
1-5- حدوث نفس 22
2- مفردات بحث 25
2-1- معنای عقل 25
2-2- تعقل و معقولات 26
2-3- معنای اتحاد و انواع آن 29
3- تبیین تصوری اصل اتحاد عاقل و معقول 33
3-1- مراتب ادراک 33
3-2- مراتب ادراک عقلی 36
3-2-1- تعقل بالقوه 36
3-2-2- شهود ذوات عقلی 37
3-2-3- اتحاد با عقل فعال و اندکاک در آن 40
4- تعابیر متفاوت ملاصدرا نسبت به کیفیت حصول صور عقلی 42
4-1- مشاهده ذوات عقلی 42
4-2- اشراقات نوری عقل فعال 44
4-3- اندکاک در عقل فعال 45
5- عقل فعال 48
5-1- کارکرد وجودی عقل 48
5-2- کارکرد معرفتی عقل فعال 49
6- مراتب عقل 52
6-1- مراتب عقل نظری 52
6-1-1- عقل هیولانی 52
6-1-2- عقل بالملکه 52
6-1-3- عقل بالفعل 53
6-1-4- عقل بالمستفاد 54
6-2- مراتب عقل عملی 55
7- ادله اتحاد عاقل و معقول 57
7-1- برهان تضایف 57
7-1-1- مقدمات برهان 57
7-1-2- تبیین برهان 61
7-2- براهین دیگر 62
نتیجه 67
فصل سوم: کیفیت پیدایش معقولات از منظر علامه طباطبایی
مقدمه 76
1- تقسیمات علم از منظر علامه طباطبایی 78
1-1- بازگشت علم حصولی به حضوری 79
1-2- دلیل علامه بر اتحاد عالم و معلوم 83
1-3- اتحاد حقیقه و رقیقه 85
1-4- اقسام علم حضوری و تعمیم نظریهی اتحاد 86
1-4-1- علم علت به معلول 87
1-4-2- علم معلول به علت 87
1-4-3- علم دو معلول به یکدیگر 88
2- معقولات 90
2-1- مفاهیم حقیقی و اعتباری 91
3- مفاهیم حقیقی 95
3-1- تعابیر متفاوت علامه نسبت به نحوه ی حصول صور عقلی 98
3-1-1- مشاهده 98
3-1-2- افاضه 101
3-2- مراتب و انواع تعقل 106
3-2-1- مراتب تعقل 106
3-2-2- انواع تعقل 107
4- مفاهیم اعتباری 109
نتیجه 111
فصل چهارم: مقایسه آراء دو فیلسوف
مقدمه 119
1- وجودشناسی 120
2- علم حصولی و حضوری 132
2-1- بازگشت علم حصولی به حضوری 133
3- معقولات 137
4- تعقل 140
5- رویکردهای متفاوت 142
5-1- تعبیر مشاهده ی صورعقلی 142
5-2- افاضه و اشراق عقل فعال 143
نتیجه 146
نتیجه نهایی 152
منابع و مآخذ 156
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.